Linux işletim sisteminde kullanıcılar farklı türlerde ve rollerde olabilir. İşte Linux'ta kullanıcı türlerinin ayrıntılı bir açıklaması:

1. Root Kullanıcısı (Süper Kullanıcı)

• Tanım: Root kullanıcısı, sistem üzerinde tam yetkiye sahip olan kullanıcıdır. Bu kullanıcı tüm dosya ve dizinlere erişebilir, her türlü işlemi gerçekleştirebilir.
• Yetkiler: Sınırsız yetki. Her türlü sistem değişikliği, yazılım yüklemesi, kullanıcı ve grup yönetimi vb.
• Güvenlik: Root kullanıcısının yetkileri çok geniş olduğundan, bu hesabı dikkatli kullanmak önemlidir. Günlük işlerde root hesabını kullanmamak, güvenlik açısından önerilir.
• Komut Satırı başlangıçında # ile gösterilir.

2. Normal (Standart) Kullanıcılar

• Tanım: Bu kullanıcılar, sistem üzerinde sınırlı yetkilere sahip olup, genellikle sadece kendi ev dizinlerinde değişiklik yapabilirler.
• Yetkiler: Kendi dosyalarını ve dizinlerini yönetebilirler, ancak sistem dosyalarını veya diğer kullanıcıların dosyalarını değiştiremezler.
• Güvenlik: Normal kullanıcılar, sistemi değiştiremezler, bu nedenle güvenlik riski daha düşüktür.
• Komut Satırı başlangıçında $ ile gösterilir.

3. Sistem Kullanıcıları

• Tanım: Bu kullanıcılar, belirli sistem servislerinin veya demonlarının çalışmasını sağlamak üzere oluşturulur.
• Yetkiler: Sistem kullanıcıları genellikle sınırlı yetkilere sahip olup, yalnızca belirli servislerin çalışmasına ilişkin işlemleri gerçekleştirirler.
• Güvenlik: Bu kullanıcıların sınırlı yetkilere sahip olması, potansiyel güvenlik risklerini minimize eder.

4. Pseudo Kullanıcılar

• Tanım: Bunlar aslında gerçek kullanıcılar değil, belirli görevler veya servisler için yer tutucu kullanıcılardır (örneğin, nobody, daemon).
• Yetkiler: Genellikle çok sınırlı yetkilere sahip olup, belirli bir servis veya uygulama için gerekli olan en az yetkiyle sınırlıdırlar.
• Güvenlik: Pseudo kullanıcılar, gerektiğinde güvenliği artırmak için kullanılır.

Kullanıcı Oluşturma:

Linux'ta kullanıcı oluşturmanın arkasında çeşitli mekanizmalar ve işlemler bulunur. Bu işlem, genellikle yalnızca yönetici yetkisine sahip kullanıcılar (örneğin root kullanıcısı) tarafından gerçekleştirilebilir.

1. useradd Komutu:

Bu, kullanıcı hesabı oluşturmanın en yaygın yollarından biridir. Örnek bir kullanımı:

sudo useradd -m kullanici_adi

Bu komut kullanıcının ev dizinini de oluşturur (-m seçeneğiyle).

sudo passwd kullanici_adi

Bu komut ise kullanıcının giriş yapabilmesi için kullanıcıya şifre üretir.

Linux'ta kullanıcı adları için belirlenen bazı genel kurallar ve kısıtlamalar vardır, ancak bunlar bazen dağıtıma veya yapılandırmaya bağlı olarak değişebilir. İşte bazı yaygın kullanıcı adı kuralları:

Uzunluk: Kullanıcı adlarının uzunluğu genellikle 1 ile 32 karakter arasında olmalıdır. Bazı sistemlerde bu sınır farklı olabilir.

Karakter Kısıtlamaları: Kullanıcı adları genellikle alfanümerik karakterlerden oluşur ve genellikle harfle başlamalıdır. İzin verilen karakterler genellikle a-z, A-Z, 0-9 ve bazen alt çizgi (_) içerir.

Özel Karakterler: Kullanıcı adlarında genellikle boşluk gibi özel karakterlere izin verilmez.

Sistem Kullanıcıları: Bazı kullanıcı adları, sistem kullanıcıları tarafından zaten kullanılmaktadır (örneğin root, daemon, bin, vb.). Bu adları normal kullanıcılar için kullanmak genellikle tavsiye edilmez.

Büyük Harf Kullanımı: Bazı sistemlerde büyük harflerin kullanılmasına izin verilir, ancak küçük harflerle aynı olarak kabul edilirler. Yani, User ve user aynı kullanıcı adı olarak kabul edilir.

Aynı Kullanıcı Adı: Aynı kullanıcı adının birden fazla kez kullanılmasına izin verilmez.

Yukarıdaki kurallar genel bir rehberlik sağlar, ancak kullanılan Linux dağıtımına ve yapılandırmasına bağlı olarak farklılıklar olabilir. Özel gereksinimler için belirli bir sistem veya dağıtımın belgelerine başvurmak en iyisidir.

2. adduser Komutu:

Bazı dağıtımlarda (örneğin Debian tabanlı sistemlerde) adduser komutu da kullanılabilir. Bu komut genellikle daha kullanıcı dostu bir arayüz sunar.

Tetiklenen Olaylar

Kullanıcı oluşturulduğunda, sistemde bir dizi olay ve değişiklik meydana gelir:

/etc/passwd Dosyası: Yeni kullanıcının temel bilgileri bu dosyaya eklenir.

/etc/shadow Dosyası: Kullanıcının şifre bilgisi (hashlenmiş halde) bu dosyada saklanır.

Ev Dizini: Kullanıcının kişisel dosyalarını saklamak için bir ev dizini oluşturulur (genellikle /home/kullanici_adi olarak).

Kullanıcı Grubu: Kullanıcı için aynı isimde bir grup da oluşturulabilir, böylece kullanıcı bu gruba otomatik olarak atanır.

Uygulanabilir Yetkiler: Kullanıcının erişim yetkileri, dosya ve dizin izinleri ile kullanabileceği komutlar belirlenir.

Kimler Kullanıcı Oluşturabilir?

Genellikle yalnızca yönetici yetkisine sahip kullanıcılar yeni kullanıcılar oluşturabilir. Root kullanıcısı veya sudo yetkisine sahip kullanıcılar bu işlemi gerçekleştirebilir. Bu yetkilerin yönetimi, sistem yöneticisinin görevidir ve genellikle güvenliği artırmak için sıkı bir şekilde kontrol edilir.

Bu komut çalıştırıldığında, çeşitli parametreler için varsayılan değerler kullanılır. Bu varsayılanlar genellikle aşağıdaki dosyalarda tanımlanır:

/etc/default/useradd

/etc/login.defs

Bu dosyalar, kullanıcı hesapları oluştururken kullanılacak olan varsayılan ayarları belirler. Örneğin, /etc/login.defs dosyasında, varsayılan kabuk, ev dizini yolu, kullanıcı ve grup kimlikleri için minimum ve maksimum değerler gibi birçok parametre belirtilebilir.